Osmanlı Kuruluş Dönemi

Kayı Boyu

Osmanlı Devleti’nin kuruluşu şüphesiz birdenbire olmamıştır. Bu noktada Anadolu’daki otorite boşluğunu ve sebeplerini iyi anlamamız gerekiyor. 1243  Kösedağ savaşından sonra yenilen Anadolu Selçuklu Devleti Anadoluda Moğol İlhanlılar’ın baskısı sebebiyle zayıf bir konumda varlığını sürdürüyordu.

Anadolu Selçuklu devletinin son hükümdarı 2.Mesud , öldüğünde yerine varis atanmadığı için Anadolu Selçuklu devleti de fiilen sona ermiş oldu. 

Bir çok beylik  Sultan’a bağlı kalmadan ayrı ayrı bölgelerde hakimiyetini sürdürmeye başlamıştı.

• Kayı boyu da bu boylardan biriydi. Osmanlı Kuruluş Dönemi içerisinde Kayı boyu hayati öneme sahiptir. Osmanlı Hanedanı bu boyun içinden peyda olmuştur.
• Kayı boyu Oğuzların günhan koluna mensuptu. Kayı boyunun manasına baktığımızda güçlü ve kuvvetli gibi manalara geldiğini görüyoruz.
• Alâaddin Keykubad  Kayı boyuna Ankara’nın batısında kalan Karacadağ bölgesini yerleşime uygun görmüş ve konaklamalarına izin vermiştir. Ancak artan Moğol baskısı ile beraber batıya doğru kaymak zorunda kalmışlardır.
• Kayılar bu sebeple Söğüt ve Domaniç bölgesine gelmiş ve yazlak-kışlak şeklinde yarı göçebe yaşamışlardır.
• Ertuğrul Gazi’nin başında bulunduğu Kayı aşireti bu bölgede Bizanslı tekfurlarla iyi ilişkiler kurmuş ve Ahiler’in de içinde yer edinmiştir.

Ertuğrul Gazi

• Kayı boyunu Söğüt ve Domaniç’e getiren aşiret lideridir. Osmangazi’nin babasıdır. Oğlu Osman’ı Ahi Lideri Şeyh Edebali’nini kızı Malhun hatun ile evlendirmiş ve kayı boyunu bu sayede güçlendirmiştir.
• Bu sıralarda Bizansın valileri konumundaki Tekfur denilen kişilerle de iyi geçinmiştir. Ertuğrul Gazi ölünce yerine Osman Bey geçmiş ve aşiretin liderliğini sürdürmüştür.
• Osmanlı Kuruluş Dönemi nde Gaza ve Cihad adını verdiğimiz meşhur seferlerine de bu dönemde başlamıştır.

Osman Gazi ve Osmanlı Devletinin Kuruluşu

• Osmangazi , Tekfurların içinde bulunduğu söz dinlemez tavırlar ve birliklerinin bozulmuş olduğu bir dönemde tekfurlara tek tek son vermeye karar verdi.
• Pek tabii bu kararın politik olduğu kadar güvenlikle ilgili gerekçeleri de bulunmaktadır.
• Gaza politikası gereği Türkmenlerin desteğini
• Ahi teşkilatının
• Gaziyan-ı Rumların desteğini de alan Osmangazi  sınırlarını genişletmeye başlamıştır.
• İlk olarak Karacahisar tekfurunu yenmiş ve burayı beyliğin merkezi haline getirmiştir.
• Bu başarısı neticesinde adını oldukça duyurmuş ve Selçuklu hükümdarından da çeşitli hediyeler almıştır.
• Artık Selçuklu hükümdarının resmi bir uç beyidir.
• Bilecik , Yarhisar ve İnegöl’ü de ele geçirince bu şöhreti duyan tüm Türkmen beyleri onun hizmetine girmeyi onur kabul ettiler.
• Nihayet 1299 yıllarını gösterdiğinde takvimler, Osmangazi ‘de otorite boşluğunu fırsat bilerek kendi bağımsızlığını ilan etti.

Osmangazi Dönemi Gelişmeleri

• İlk bakır para olan “mangır” bastırıldı. Bakır para, ekonominin zayıf olduğunun temsilidir. Eğer para gümüş ise gelişme olduğu , altın ise ekonominin güçlü olduğu düşünülmelidir.
• Para basılması ekonomik bağımsızlık simgesidir. Aynı zamanda başka bir devlete bağlı olmamayı da simgeler.
• İlk Osmanlı vergisi bu dönemde konuldu. Bu verginin adı ” BAC ” yani çarşı pazar vergisidir. Her yük için 2 akça yani gümüş para alınmasına hükmedildi.
• Şeyh Edebali’nin kızı Malhun Hatun ile evlenerek Ahilerin desteğini aldı.
• Not : Ahilik teşkilatı Anadoludaki esnaf kardeşliğidir.
• Esnafların kendi arasında kurduğu bu teşkilat yardımlaşma amacıyla kurulmakla beraber fetihlere katılmıştır. Ahiler dini , ekonomik,sosyal güce sahiptirler.
• 1302 Bapheus veya diğer adıyla Koyunhisar savaşı yaşandı. Bizans merkez ordusu ile yapılan bu savaş  İLK  büyük savaş olma özelliği taşımaktadır. Savaşı Osmangazi kazandı.
• Aşiretten Beyliğe geçiş süreci Osmangazi ile başlamıştır. Bu süreci Beylikten devlete dönüşüm sürecinde Orhangazi tamamlayacaktır.
• Koyunhisar -Bapheus savaşından sonra Bursa kuşatıldıysa da alınamadı. Osmangazi sefer sırasında vefat etti ve yerine Orhangazi geçti. Bursa ise Orhangazi saltanatında fethedildi.

Orhangazi Dönemi Gelişmeleri

1. Orhangazi Osmangazi’nin oğlu ve ikinci Osmanlı Padişahıdır.
2. Babasından aldığı saltanat süresince Beylikten Devlete geçiş sürecini tamamladı.
3. Bursa fethedildi. Başkent olarak düzenlendi.
4. İlk Osmanlı Veziri olarak kardeşi Alaaddin Paşa atandı.
5. İlk Osmanlı Medresesi Bursa’da  İznik’te “Orhaniye  Medresesi” adıyla kuruldu.
6. Maltepe – Palekanon savaşında Bizans yenilgiye uğradı.
7. Not : Bu savaş, Osmanlı’nın Bizans karşısında uyguladığı son savunma savaşı olmuştur.
8. Karesioğulları Beyliği ele geçirildi. Karesioğulları ilk ele geçirilen beylik olmakla beraber Anadolu’da siyasi birliğin sağlanmasının ilk adımıdır.
9. Balıkesir’deki bu beylik Donanma gücüne sahipti. Osmanlı Devleti ilk defa donanmaya sahip olmuştur.
10. Ege denizi sınırlarına ulaşan Osmanlı Devletine Çanakkale yolu açılmıştır.
11. Orhangazi , Bizans hükümdarı olmak isteyen Kantakuzenos’a  ( VI.İoannis )yardım etmesinin karşılığı olarak Çimpe kalesini hediye almıştır.Bu kale Balkanların ve Rumelinin fethinde askeri üs olarak kullanılmıştır.
12. Eretna beyliğinden Ankara şehri alınmıştır. Bu girişim Anadolu siyasi birliğinin sağlanmaya çalışıldığını gösterir.

Orhangazi Dönemi Teşkilatlanma Çalışmaları

• Yaya ve Müsellem adıyla ilk düzenli ordu kuruldu. Yayalar piyade, müsellemler atlı askerlerdir.
• İlk vezir atandı ( Alaaddin Paşa )
• İlk kez Kadılar ve Sübaşılar atandı. Kadı vali ve yargıçtır. Sübaşı ise komutan demektir.
• İlk donanma Karamürsel’de kuruldu. Donanma gücü oluşturuldu.
• İlk gümüş para , “akça”  bastırılmıştır.
• İznik’te ilk Osmanlı medresesi kurularak ilk Müderris “Davud’u Kayseri” atandı.
• İskan siyaseti uygulandı. İskan siyaseti , fethedilen yerlere türk ailelerin yerleştirilmesidir. Amaç ise Türkleştirme ve Müslümanlaştırmadır. Bundaki amaç ise bölgedeki otoriteyi arttırmaktır.
• İskan sırasında özellikle konar göçer ailelerin ve kan davaları olan ailelerden sadece birinin seçilip yerleştirilmesi ile sorunlar çözülmeye çalışılmıştır.

I.Murad Dönemi

Birinci Murad ‘ın tam 37 savaş yaptığını ve bizzat katıldığı bu savaşların tamamını kazandığını biliyor muydunuz ?

• 1360 senesinde Karadeniz bölgesinde Ereğli fethedildi.
• Ahilerin eline geçen Ankara 1361 senesinde geri alındı.
• 1362 yılında Sazlı Dere savaşı ile Edirne fethedildi ve Başkent olarak belirlendi.
• 1364 Sırp sındığı savaşı kazanıldı. Haçlılarla yapılan ilk mücadele özelliği taşıyan bu savaşta Osmanlı Rumelide yerleşti.
• Makedonya fethedildi ve iskan edildi.
• Germiyanoğullarından alınan Devlet Hatun , Yıldrıım Bayezid ile evlendirildi ve çeyiz olarak Kütahya, Emet , Simav gibi yerler “çeyiz” olarak Osmanlı topraklarına verildi.
• Kosova savaşı’nda ilk kez top kullanıldı. Bu haçlı ordusunun komutanı Sırp Lazar yenilgiye uğratıldı.
• Çirmen savaşı Sırplar’la yapıldı ve Sırplar yenilgiye uğratıldı. Osmanlı egemenliği Sırplar tarafından kabul edildi.
• Murad Hüdavendigar, I. Kosova savaşı bittiği  sırada savaş meydanını gezerken bir Sırp  milliyetçinin sinsi oyunu ile hançerlenerek şehid edilmiştir.

Teşkilatlanma Çalışmaları

• Pençik sistemi kuruldu. Bu sistem Penç : Farsça’da 5 manasına gelmektedir. Her 5 aileden bir gayrimüslim çocuk alınarak kurulan bir kapıkulu ordusudur.
• Bu ordu Kapıkulu sisteminin temelidir. Yeniçerilerin bağlı bulunduğu birliktir. Merkez , başkent ordusudur.
• 3 ayda bir “ulufe” adı verilen bir maaş alırlar.
• Topçu ocağı ve acemioğlanlar ocakları (Gelibolu) kuruldu.
• Rumeli Beylerbeyiliği kuruldu. Beylerbeyilik Eyalet gibi düşünülebilir.
• Tımar sistemi kuruldu.
• İlk Kazasker, İlk Vezir-i Azam ve İlk Defterdarlık makamları kuruldu.

Yıldırım Bayezid

1390 tarihinde Aydın-Saruhanoğullarından

-Germiyanoğuları ve Menteşe Beyliği Osmanlı Devleti’ne katılmıştır. Karamanoğulları’na sefer düzenlenmiştir.

-Geliboluda tersane inşa edilmiştir.

Kütahya merkezli Anadolu Beylerbeyiliği kuruldu.

1391 yılında ilk kez Bir Osmanlı padişahı İstanbul’u kuşattı. Buna mukabil haçlı birlikleri toplanınca bu sefer başarısızlıkla sonuçlandı.

Niğbolu savaşı yapıldı. Bu savaşın amacı İstanbul kuşatmasını bitirmek ve Osmanlı’yı balkanlardan atmaktı. SAvaşı osmanlı devleti kazandı.

Yıldırım Bayezid halifeden “Sultan-ı İklim-i Rum” ünvanı aldı.

1402 Ankara Savaşı

Sebeplerine kısaca bakacak olursak

• İki tarafında da cihan hakimiyeti düşüncesine sahip olması.
• Timur’un, Çin seferinden önce Batı’da güçlü bir devlet bırakmak istememesi.
• Karakoyunlu hükümdarı Ahmet Celayir’in Osmanlı’ya sığınması
• Hakaret içeren mektuplaşmaların başlaması
• Timur’un Yıldırım’a beylik sembolleri göndermesi; kendi adına para bastırılmasını ve beyliklerin topraklarının geri verilmesini istemesi.

Osmanlı devleti ile Timurlu devleti arasında yaşandı. Bu savaşı Timur kazandı ve Yıldırım Bayezid bir kafes içerisinde Semerkant’a tutsak olarak götürüldü.

Sonuçları : Osmanlı devletinin siyasi birliği dağıldı ve Anadoludaki beylikler, karesioğulları hariç olmak üzere tekrar kuruldu.

Fetret devri adı verilen 11 yıllık bir boşluk, kaos devri başladı.

Yıldırım Bayezid’in 4 oğlu İsa, Musa, Mehmet, Süleyman Çelebi arasında kıyasıya bir taht rekabeti başladı.

Çelebi Mehmet kardeşlerini yenerek fetret devrini bitirdi ve II. Kurucu ünvanı aldı.

Mehmet Çelebi (I.Mehmet)

Fetret devrini sona erdirdiği için ikinci kurucu ünvanı verilmiştir.