Konu Başlıkları
Tarih Nedir ?
Tarih konusunda yüzyıllardır tanımlamalar yapılıyor ve her ilim insanı yeni bir soluk getirerek tarihi yeniden yorumluyor. Peki tarih nedir sorusunun cevabı gerçekten ne ? Tarih bir çok insan tarafından geçmişin ilmi olarak nitelendiriliyor. Ancak geçmişte olan her şey tarih ilmini ilgilendirir mi ? Yoksa bütün toplumu ilgilendiren olaylar mı sadece tarihin konusudur ? Bu yazımızda tarih nedir sorusunun cevabını ararken çeşitli ilim adamlarının fikirlerini ve kendi şahsi düşüncelerimizi paylaşacağız.
Tarih kelimesinin etiomolojik kökenine baktığımızda arapça bir kökeni olduğunu görüyoruz. Arapçada “varaha” kelimesi dilimize “tevarih” olarak geçiyor ve günümüze kadar tarih olarak şekilleniyor. Tarihin bilinen basit tanımı ise şöyle ” Geçmişte yaşamış insan topluluklarının yaşantılarını, yer ve zaman göstererek, belgelere dayandırmak suretiyle, olayların neden ve sonuçlarına değinerek inceleyen sosyal bir bilim dalıdır.” Evet tanıma baktığımızda tarihin bir metodolojisi olması gerekliliğini görüyoruz. Tarih bir bilim dalıdır ve özel yöntemlere sahiptir.
Çeşitli ilim adamlarının tarih hakkında söylediklerine bakalım.
March Bloch, Fransız ekolü olan “Annales Tarih Ekolü” kurucularındandır ve tarihi şöyle tanımlamaktadır. ” Zaman içinde insanların ilmi”
Ernest Bernheim isimli Alman tarihçi ise tarihi şöyle yorumluyor “insanların zaman ve mekana bağlı kalarak zaman içindeki evrimleri ve bunu toplumsal birer öge olarak yapmalarıdır.”
Amerikan tarihçi Turner ise tarihi şöyle tanımlıyor ” Geçmişten günümüze gelen kalıntılar ve bu kalıntıların eleştirel bir dille incelenmesi ve yorumlanması.”
Fernand Braudel ise belki de bize göre en doğru tanımlamalardan birini yapıyor . Braudel’e göre tarih nedir sorusunun cevabı ” bütün tarihlerin toplamı ve bunların tarihçiler tarafından incelenmesidir. Ona göre tarihçiler aynı olayı farklı şekillerde anlatabilirler. Yani bakış açılarıyla yeniden inşa sözkonusudur.
Edward Hallet Carr’ a göre ise tarih yoktur, tarihçi vardır. Yani tarih tümüyle tarihçinin zihinsel ürünüdür. Carr tarih tanımında özellikle tarihçilerin kendi duygu ve düşüncelerini, yaşayış tarzlarını ve büyüdükleri çevrenin etkisinden kalmadan tarihin yorumlanamayacağını dolayısıyla hiç bir zaman tam olarak objektif davranılamayacağını vurgulamıştır.
Geçmişte yaşayan insanların duygu ve düşünceleri içinde yaşadıkları dönemde şekillenir. Dolayısı ile bu dönem içerisinde değerlendirilmelidir. Günümüz yargıları ile tarihi yargılamak doğru değildir. Tarihçiler kararları sorgulamak ve yorumlamaktan ziyade, olduğu gibi aktarmayı tercih etmelidir. Açıklama yapılırken bile bu bize göre böyledir demek daha doğrudur.
Tarihi Olayların Özellikleri
Tarihi olaylar tekrarlanamaz. Yaşanan her olay biriciktir. Tarih boyunca tekrarları değil , benzerleri yaşanabilir. Ama hiçbir zaman birebir aynısı yaşanamaz.
Tarihte deney ve gözlem yapılamaz. Geçmiş ile ilgili koşullar birebir tekrar oluşturulamayacağı için deney ve gözlem yapmak mümkün değildir. Fen bilimlerinin metotlar birebir sosyal bilimlere uygulanamaz, ancak bazı noktalarda yardım almak mümkündür. Örneğin, bir buluntunun yaşını öğrenmek için Kimya ilminden, C14 (carbon 14) metodu yardımı ile faydalanırız.
Olaylar arasında sebep – sonuç ilişkisi kurulmalıdır. Eğer olayların sebep ve sonuçları kestirilemiyorsa bu anlatım bir hikayeden ibaret kalacaktır.
Belgelere dayanır. Tarih ilmi belgelere dayandırılmazsa aslı astarı olmayacağı için bilginin güvenilirliği sorgulanır ve kabul edilmez. Tarihi bilgi başka kaynaklarla da ıspatlanamaz ise yine tek belge ile bilgi vermek doğru değildir.
Tarihin konusu insandır. Doğa olayları veya diğer canlılarla ilgili konular tarihin kapsamına girmez. Ancak olaylar insanları ilgilendiriyorsa değerlendirilebilir.
Sonuç
Tarih, insanların başından geçen önemli olayları inceler ve tarih genellikle makro düzeyde toplumsal olayları inceler. Tarihi bilgiler mutlaka belgelere dayandırılmalıdır. Tarihçiler, tam manasıyla objektif davranmak için mutlaka yorumsuz hareket etmelidir. Aksi taktirde tarafsız olunamaz.
Tarih yoktur, tarihçi vardır. Tarihçi buluntuları inşa ederek yeni bir metin oluşturur ve buna tarih adını verir.
