Arkadaşlar bu yazımda Tarih Öğretmenliği alan Bilgisi Testi ‘nde çıkabilecek, detay ve düşük ihtimal bile olsa hazır olunması gereken bilgileri aktaracağım. Özellikle çok bilinen detayları konu etmemeye çalıştım.
Tarih öabt detay bilgiler yazısını hazırlama sebebim, hem kendi çalışmalarım hem de hazırlanan arkadaşlara yardımcı olmaktır. Eklemek istediğiniz bilgiler için kaptanrs@gmail.com adresinden bana ulaşabilirsiniz. İşte detaylar , Ünitelere bölerek aktarmaya çalıştım.
Konu Başlıkları
Tarih ÖABT Detay Bilgiler
İslam Tarihi
Aksum Devleti : Habeşistan’ın çekirdeğini oluşturan devlettir. Ezana önderliğinde Hristiyanlığı kabul ettiler.
Kral Necaşi , müslümanları ilk hicrette kabul etti.
Bizans Hükümdarı İslam doğduğunda Herakleos idi.
Hz.Muhammed doğduğunda Orta Asyada Göktürkler bulunuyor idi.
Caynaizm : Dünyada varolan herşeyin taş ve madenlerin bile mesela, bir ruhu olduğuna inanılmasıdır. Hindistan’da görülüyor.
Kami : Japonya’da tabiat üstü varlıklardır. Kamikaze buradan gelir.
Arab-ı Mustaribe : Sonradan Araplaşanlara denir.
Arab-ı Aribe : Kahtanilerdir. Ana vatanı Yemendir. Ezel’den beri Arap kabul edilir.
Arab-ı Baide : Soyu yok olan Araplar
Arab-ı Bakiye : Soyları devam eden Araplar
Fenikeliler : Sami ırkındandır. Doğu Akdeniz Lübnan’da kuruldular.
Fil Vakası : Yemen valisi Ebrehe ile Mekkeliler arasında yaşandı. Sana şehrinde Mekke’deki kabe yerine ibadet edilsin diye bir tapınak inşa etti. Ebabil kuşları onları yanmış ekine çevirdi.
Daru’n-Nedve : Mekke’de şehir meselelerinin görüşüldüğü mekana verilen ad.
Hılfu’l Fudul : Erdemliler ittifakı manasına gelir. Peygamber efendimiz bu teşkilatta bulunmuştur. Görevleri haksızlığa uğrayanların hakkını korumaktır.
Kabe’deki meşhur Putlar : Lat,Menat, Uzza, Hübel isimleriyle anılır.
Ficar Savaşları : Haram aylarda yapılan savaşlardır. Yasak olmasına rağmen yapılan savaşlara denir. Manası : kötü
- Kıyade : İslamiyetten önce Mekke’de ordu komutanı.
- Rifade : Hacc’a gelenlere yemek dağıtır.
- Hicabe : Kabe’nin bakım ve onarımından sorumlu kurum
- Sikaye : Hacc’a gelenlere su dağıtır.
- Hadari : Yerleşik yaşam
Ukaz Panayırı : Mekke çevresindeki en büyük panayır.
Asvaku’l Arap : Ticaret yapılan panayırların genel adıdır. Diğer panayırlar Zülmecaz, Mecenne, Dena, Hubaşe, Muşşak
Şakk-ı Sadr : İki Meleğin Hz. Muhammed’in göğsünü yararak içini temizlemesi olayına verilen isimdir.
Hz.Muhammed Ficar savaşlarına aktif olarak olmasa bile katılmıştır.
Varaka : Hz.Muhammed o devrin bilge kişisi olan bu zata vahiy meselesini aktarmış ve ondan peygamber olduğu müjdesini almıştır.
Rahip Bahira : Asıl adı Sergius, aramice “seçilmiş” manasına gelen “behire” ünvanını kullanıyor. H.z. Muhammed’e Suriye’de henüz çocukken Peygamberlik müjdesi veren, onu iyi korumayı ve özellikle de Yahudiler’den korunmasını tavsiye eden Hristiyan Rahip.
İsra Olayı : Hz.Muhammed’in bir gece Mekke’deki Mescid-i Haram’dan alınarak Kudüsteki Mescid-i Aksaya götürülmesi olayı.
Garanik Hadisesi : Hz.Muhammed’in kabede putları reddeden ayetleri okuması üzerine putperestlerin ona “Şeytan söyletti” diye iftira atması hadisesi.
Senet’ul Huzn – Amu’l Huzn : Ebu Talip ve Hz.Hatice’nin vefat ettiği 620 yılı hüzün yılı olarak bu isimlerle anılır.
Medine’de bulunan Yahudi kabileler : Beni – Kureyza, Nadir, Kaynuka kabileleridir.
İslam Kardeşlik Sözleşmesi : Medineli Ensar ile Mekkeli Muhacirler arasında kardeşlik anlaşmasıdır.
Medine Sözleşmesi : Medineliler ile Yahudiler arasında dostluk anlaşması ve İlk İslam Anayasası
Hz.Muhammed’in ilk katıldığı Gazve Veddan gazvesidir.
Emeviler döneminde halifeyi korumak için ” Harasu’l Halife ” adında bir hassa ordusu kurulmuştur.
İlk Defa Hz.Osman döneminde Sahibuş’Şurta , güvenliği sağlamak amacıyla görevlendirildi.
Ases , gece bekçisi demektir.
Hares , bekçi demektir.
Divan-ı Cünd , ordu divanıdır.
İkta sistemi ilk kez Hz.Ömer döneminde uygulanmıştır.
Divanu’l Haraç , devletin gelir ve giderlerinden sorumlu teşkilattır. Emeviler
Divanu’l Hatem , resmi yazışmaları yürütmekle sorumlu teşkilattır. Emeviler
Divan-ı Berid , posta teşkilatıdır.
Halifenin vali atamasına Vilayetu’l İstikfa , valiyi, şehri ele geçirerek zorla atamasına ise Vilayetu’l İsti’la denir.
İslam tarihinde ilk hapishane Hz.Ömer tarafından kurulmuştur.
Vezirine Sultan ünvanı veren İlk Halife Harun Reşid‘tir.
Vezirlik makamı , Abbasiler döneminde oluşturuldu.
Mali işlerle ilgilenmek üzere Muhtesip teşkilatı kuruldu. Abbasiler
Emiru’l Ümera makamı , iktidar çatışmalarını sonlandırmak için kuruldu. Ordu Komutanı, ya da amirlerin amiri demektir. Abbasiler
Harun Reşid zamanında Kadu’l Kudatlık makamı oluşturuldu. Abbasiler, Başkadı
Şii nitelikli isyanları ve diğer isyanları bastırmak için Divanuz’Zenadıka oluşturuldu. Abbasiler
Divan teşkilatı şu şekildedir.
- Divan-İnşa : Başında Münşi bulunur. Yazı İşleri
- Divan-ı Mezalim : Adalet İşleri, özellikle hükümdara karşı
- Divan-ı Arzül Ceyş , ya da Sadece Divan-ı Arz : Askeri işler
- Divan-ı Beytu’l Mâl : Mali işler , mâliye kelimesi burdan geliyor.
- Divan-ı Berid : Posta ve Haberleşme
Mevali : Arap milliyetçiliği ve köle gibi iki farklı manada kullanılır.
Zımmî : Ehl-i kitaptan olan gayrimüslimler, vergi vermekle yükümlü olanlardır. Bunlar Hristiyan ve Yahudilerdir. (İsevi , Musevi)
Şuubiye akımı : Mevali politikasına duyulan tepkinin bir sonucudur. Arap olmayan müslümanlar ve özellikle Türkler arasında yaygındır. Bilim ve kültür alanında bu sebeple artan çalışmalara da bu isim verilir.
Cahiz‘in yazmış olduğu eser ” Hilafet Ordusunun Menkıbeleri ve Türk Ordusunun Faziletleri “Fezail-i Etrak” Şuubiye akımının bir yansımasıdır.
Abbasiler’de toplum Havas ve Avam olarak iykiye ayrılır. Halife yakınları , Vezir , Amirler Havas sınıfındandır. Esnaf, Çiftçi , Zanaatkar ve askerler ile beraber köleler yani halk ise Avam‘dır.
Daru’t Taam : Aşevi, yoksullara yemek dağıtımı. Taam, zaten yemek manasına geliyor.
Daru’l Rızk : Yoksullara erzak dağıtımı
İnfak : Bağış , yardım : olağanüstü hallerde toplanır.
İlk İslam Parası, Emevi Halifesi Abdulmelik zamanında altın olarak duribe edildi. Duribe : baskı, darp , darphane , darbe 🙂 çağrışım yapıyor mu , iyi 🙂
Fey : Gayrimüslim halktan alınan vergilere genel olarak Fey denilir. Uşur, Harac ve Cizye bunlardandır. Hemen itiraz etmeyin 🙂 Uşur ile Öşür karıştırılmamalı zira Uşur gayrimüslimlerden alınan bir gümrük vergisidir. Aşar veya Öşür ise “10” mansına gelen “aşra” kelimesinden gelir. 1/10 oranında alınan müslim toprak vergisidir.
Humus : Savaşlarda elde edilen ganimet gelirlerine Humus denir.
Hisbe Teşkilatı : Üretici ve tüketicinin haklarını korumak , fiyat dengesini belirlemek, malların kalitesini kontrol etmek ve ensaflar arasındaki sorunları çözmek amacıyla kuruldu. ” EMİR bi’l-MA‘RÛF NEHİY ani’l-MÜNKER” İyiliği emretmek kötülüğü yasaklamak” amacıyla kuruldu. Hz.Ömer zamanında kuruldu.
SÂHİBÜ’s-SÛK : Hisbe teşkilâtında çarşı ve pazarların denetimiyle görevli kimse.
Fütüvvet : Esnaf Örgütüdür. Kurucusu ise Abbasi Halifesi en-Nasır Li- Dinlillah’tır. Hay Maşallah ne güzel isim 🙂
Gazve : Hz.Muhammedi’in (S.A.V) katıldığı savaşlara denir.
Seriyye : Hz.Muhammed’in döneminde , katılmadığı ama asker gönderdiği savaşlara denir.
İlk islam donanmasının temelleri H.z Ömer zamanında atılmış olsa da Asıl donanma H.z Osman döneminde o zaman Şam valisi olan Muaviye tarafından kurulmuştur.
Emiru’l Ma : Emeviler’de donanma komutanına denir. (Amiral)
Avasım : Ordugâh şehir. Özellikle sınırlara kurulur.
Halife Mutasım zamanında Türklerden oluşan “Samarra” ordugâh şehri kuruldu.
Mürtezika: İslam dünyasındaki sürekli askerlere denir.
Türklerden ilk defa Abbasiler zamanında Halife Mansur faydalandı.
Askeri ikta ilk defa Büveyhiler tarafından uygulandı.
Halife Abdulmelik zamanından itibaren Divan defterleri arapça tutulmaya başlanmış, ülkede her yerde geçerli arap paraları basılmaya başlanmıştır.
İslam Tarihinin Temel Kaynakları
- İbn-i İshak : Kitab’ul-Megazi
- İbn-i hişam : Siretu’n-Nebeviyye
- Taberî : Tarih’ul Umem ve’l Mülük
- İbn-i Sa’d : Kitabu’t-Tabakat
- Belazurî : Futuhu’l Buldan
Mescid-i Nebevî : Hz.Muhammed hicret sonrasında eğitim ve ibadet amacıyla inşa ettirdi bu mescidi.
Suffa : Mescid-i Nebevi yanında bulunan Kur’an eğitimi verilen yer. Burada eğitim görenlere Ashab-ı Suffa denir.
Küttap : Dört Halif döneminde açılan ilkokullar.
Beytü’ul Hikmet : Bilgi evi, akademi , Abbasiler döneminde Halife Memun tarafından açıldı.
İlk Kütüphane : Emeviler tarafından Şam’da kuruldu.
Kütüphaneler : Mahzen’ul Kutub veya Hazinet’ul Kutub ” ismiyle de bilinir.
Endülüs Emevileri döneminde Tuleytula (bugün Toledo) ve Kurtuba (bugün Cordoba ) şehirlerinde kurulan medreseler Rönesans hareketini etkilediler.
Ebu Hanife : Abbasi Halifesi Mansur tarafından hapse atıldı. Gerekçesi ise Başkadılık görevini kabul etmemesidir.
İslam Felsefesi
Tabiat Felsefesi : Cabir İbn-i Hayyan
Meşşailik : “Çok yürüyen” demek olan meşşâ’ kelimesinden türetilen meşşâî, Aristo doktrinini benimseyen kimseyi ifade eder. Kindi, Arabi , İbn-i Sina, Aristo, Eflatun’dan esinlenilmiştir.
İşrakilik : Şark, kelimesinden hareketle güneşin doğması ışıması manasına gelir. Kasıt, hakikatin ışımasıdır. Okulun öncüsü Şehabeddin Yahya es’Suhreverdi’dir. Meşşailiğe karşıdır. Zira meşşailik Rasyo yani aklı , İşrakilik ise sezgiyi temel alır.
Tasavvuf akımı H.z Osman Zamanında başlamıştır. Öncüsü Ebu Zerr El Gıffari’dir.
Kutub’u Sitte : Abbasiler zamanında Hadis çalışmaları artmıştır. 6 kitap anlamına gelir. Hadis kitaplarıdır. Yazarları Buhari, Tırmizi , Müslim, Ebu Davud, Nesei ve İbn-i Mace’dir.
Ünlü kelamcılar : İmam Maturidi ve İmam Eşaridir.
İmam Eşari : İmam Eş‘arî, Allah Teâlâ’nın ezelî sıfatları bulunduğunu kabul etmiş, inanç konularında akla da değer vererek, âyet ve hadislerin yanında aklî deliller de kullanmıştır.
Taberi : Tarih’ul Umem vel Muluk ve Camiu’l Beyan an Fi Tevili Kuran ismindeki eserleriyle ünlüdür.Diğer önemli tarihçiler ise İbn’ul Esir ve Mesudidir.
İbn-i Fadlan : “Rıhle” isimli seyahatname eseri ile ünlüdür.
İbn-i Haldun : Mukaddime isimli eseri ile ünlüdür. Sosyolojinin kurucusudur. Toynbee ona “”Herhangi bir zamanda, herhangi bir ülkede, herhangi bir zihin tarafından yaratılmış en büyük tarih felsefesinin sahibi”.” demiştir.
Fergani : Astronomi alanında ayrıntılı eser yazan ilk bilim adamı kabul edilir.
El Hazini : Merv sarayında hazinedar olduğu için kendisine Hazini denmiştir. “Özkütle” kavramı haziniye aittir.
El Zahravi : İSlam dünyasının en önemli tıp adamı kabul edilir. Eserinin adı El Tasrif’tir.
Muhyiddin Arabi : Vahdet-i Vucud felsefesinin kurucusudur. Buna göre yaratılan her şey yaratıcının bir parçasıdır. Eserleri : Fususu’l Hikem i Muhaderatu’l Ebrar ve Müsamerat’ul Ahyar
İbn-i Firnas : İlk uçuş denemesini yapan bilgindir kendileri efenim.
Yanıt yok